Artikel door John Ross, gepubliceerd op pressenza.com
Doordat de VS en de G7 het negatieve effect van de sancties tegen Rusland ontkennen, schaden zij het vermogen van de wereld om een wereldwijde voedselramp te voorkomen
“Er bestaat werkelijk geen oplossing voor het probleem van de wereldwijde voedselzekerheid zonder de landbouwproductie van Oekraïne en de voedsel- en meststoffenproductie van Rusland en Wit-Rusland ondanks de oorlog weer op de wereldmarkten te brengen.” Deze rake woorden van VN-secretaris-generaal António Guterres beschrijven nauwkeurig de huidige wereldwijde voedselcrisis.
Aangezien de VS en de G7 (bestaande uit Canada, Frankrijk, Duitsland, Italië, Japan en het Verenigd Koninkrijk) blijven volhouden dat het afsnijden van de voedselexport uit Oekraïne de grootste bedreiging vormt voor de wereldwijde voedselzekerheid, in plaats van toe te geven dat de westerse sancties tegen Rusland een veel krachtiger negatief effect hebben, brengt hun propaganda enorme schade toe aan het inzicht en het vermogen van de wereld om een dreigende wereldwijde voedselramp te voorkomen.
De G7 en de naderende voedselramp
Als we kijken naar de situatie van de wereldvoedselvoorziening, zien veel deskundigen een dreigende “menselijke catastrofe”, zoals David Malpass, voorzitter van de Wereldbank, het verwoordde. Andrew Bailey, de gouverneur van de Bank of England, noemde zijn visie op de wereldwijde voedselvoorzieningsproblemen “apocalyptisch” toen hij het had over de stijgende voedselprijzen. Deze prijsstijging heeft geleid tot de opkomst van twee problemen tegelijk: ze creëert de dreiging van honger(snood) in delen van het Zuiden, en tast de levensstandaard in alle landen van de wereld aan.
Zelfs nog vóór de snelle prijsstijgingen gelieerd aan de oorlog in Oekraïne leden meer dan 800 miljoen mensen onder chronische voedselonzekerheid – zo’n 10 procent van de wereldbevolking. De VS-minister van Financiën, Janet Yellen, haalde dit feit aan in haar toespraak aan de deelnemers aan een evenement genaamd “Tackling Food Insecurity: The Challenge and Call to Action” in april 2022.
Het publiek bestond onder meer uit de hoofden van internationale financiële instellingen, zoals Malpass van de Wereldbank. Yellen merkte ook op: “Volgens eerste schattingen zouden ten minste 10 miljoen meer mensen in Afrika ten zuiden van de Sahara tot armoede kunnen vervallen, en dit alleen al door de hogere voedselprijzen.” Het Wereldvoedselprogramma (WFP) plant “om dit jaar een recordaantal van 140 miljoen mensen te voeden”, en het meldt dat “ten minste 44 miljoen mensen in 38 landen op de rand van hongersnood balanceren”, een stijging ten opzichte van 27 miljoen in 2019.
In landen die met andere problemen te kampen hebben, zoals de klimaatverandering, hebben de stijgende voedselprijzen catastrofale gevolgen. In Libanon bijvoorbeeld zijn volgens het WFP “de kosten van een basisvoedselkorf – de minimale voedselbehoeften per gezin per maand – [gestegen] … met 351 procent” in 2021 in vergelijking met 2020.
In het Noorden dreigt geen hongersnood, maar de bevolking wordt er geconfronteerd met een scherpe daling van haar levensstandaard omdat de wereldwijde voedselcrisis ook de prijzen opdrijft die de mensen in de rijke landen moeten betalen en begroten. In de Verenigde Staten bijvoorbeeld heeft de combinatie van hoge inflatie en economische vertraging geleid tot een daling van het reële gemiddelde weekloon met 3,4 procent in het afgelopen jaar, volgens gegevens van het US Bureau of Labor Statistics.
Nepanalyse van de G7 over de oorzaken van de voedselcrisis
Geconfronteerd met deze snel toenemende dreiging van de zich verdiepende voedselcrisis zijn de ministers van Buitenlandse Zaken van de G7 van 12 tot 14 mei bijeengekomen om eindelijk eens hun aandacht op deze dringende kwestie te richten. Op 13 mei gaven zij een verklaring uit waarin zij hun “diepe bezorgdheid” uitspraken over de toenemende voedselonzekerheid.
De volgende dag wezen ze erop dat “de wereld nu geconfronteerd wordt met een verslechterende toestand van voedselonzekerheid en ondervoeding… op een moment dat 43 miljoen mensen reeds één stap verwijderd waren van hongersnood”.
Maar de G7 beweerde ten onrechte dat deze voedselcrisis voornamelijk te wijten was aan “Rusland dat de exportroutes voor Oekraïens graan blokkeert.” De Canadese minister van Buitenlandse Zaken, Mélanie Joly, verklaarde: “We moeten ervoor zorgen dat dit graan de wereld bereikt. Zo niet, dan krijgen miljoenen mensen te maken met hongersnood.”
Sancties en de wereldwijde voedselcrisis
In deze verklaring van de G7 werd de huidige wereldvoedselcrisis opzettelijk verkeerd voorgesteld. In plaats van te proberen deze crisis op te lossen, maken de VS en de rest van de G7 van deze gelegenheid gebruik om hun propaganda over de oorlog in Oekraïne kracht bij te zetten.
De uitvoerbeperkingen van Oekraïne maken het wereldvoedselprobleem beslist erger. Maar het is niet de hoofdoorzaak van de verslechterende situatie. Een veel krachtiger oorzaak zijn de westerse sancties tegen de export van Rusland.
De eerste reden hiervoor is dat Rusland in vergelijking met Oekraïne een veel grotere exporteur van essentiële levensmiddelen en andere producten is. Rusland is ’s werelds grootste exporteur van tarwe, goed voor bijna drie keer zoveel van de wereldexport als Oekraïne, 18 procent tegenover 7 procent.
Ten tweede, en nog belangrijker, is er de situatie met de meststoffen. Rusland is ’s werelds grootste exporteur van kunstmest, en Wit-Rusland, dat ook te maken heeft met westerse sancties, is eveneens een belangrijke leverancier – samen zijn ze goed voor meer dan 20 procent van het mondiale aanbod. De prijzen van kunstmest stegen al voor de oorlog in Oekraïne door de hoge brandstofprijzen – de kunstmestproductie is sterk afhankelijk van aardgas – maar de westerse sancties die Rusland beletten meststoffen te exporteren hebben de situatie nog verergerd.
David Laborde, een senior onderzoeker aan het International Food Policy Research Institute, wees erop dat “de grootste bedreiging voor het voedselsysteem de verstoring van de kunstmesthandel is”. De reden hiervoor: “Tarwe zal op een paar landen een weerslag hebben. Het meststoffenprobleem kan gevolgen hebben voor elke boer, waar dan ook ter wereld, en kan leiden tot een daling van de productie van alle voedingsmiddelen, niet alleen van tarwe.”
De bedreiging van de mondiale kunstmestvoorziening illustreert dat energieproducten een essentiële input zijn voor vrijwel alle economische sectoren. Aangezien Rusland een van ’s werelds grootste exporteurs is, niet alleen van voedsel maar ook van energie, hebben sancties tegen het land een domino-effect op de inflatie in de hele wereldeconomie.
De reactie van het Zuiden
De wereldvoedselvoorziening verslechterde verder na de G7-bijeenkomst. Op 14 mei kondigde India, ’s werelds op één na grootste tarweproducent, aan dat het de export van tarwe stopzette vanwege mislukte oogsten als gevolg van een intense hittegolf. Indonesië had in april al bekendgemaakt dat het de export van palmolie zou stopzetten – Indonesië neemt 60 procent van het wereldwijde aanbod voor zijn rekening.
De stopzetting van de Indiase tarwe-export zal een nieuwe zware klap betekenen voor de landen in het Zuiden, waar de Indiase uitvoer zijn meeste afzet vindt. In 2021-2022 exporteerde India 7 miljoen metrische ton tarwe, voornamelijk naar de Aziatische landen van het mondiale Zuiden zoals Sri Lanka, Indonesië, Jemen, Nepal, Maleisië, de Filipijnen en Bangladesh. Maar India had zich eerder ten doel gesteld de uitvoer van tarwe te verhogen tot 10 miljoen ton in 2022-2023, inclusief de levering van 3 miljoen ton tarwe aan Egypte, een nieuwe afzetmarkt.
Beëindig de sancties om te voorkomen dat de voedselcrisis verergert
De situatie die zich nu ontvouwt maakt duidelijk dat de woorden van António Guterres inderdaad juist waren: de wereldvoedselcrisis kan niet worden opgelost zonder de uitvoer van zowel voedsel als meststoffen door Oekraïne en Rusland. Zonder dit laatste wordt de mensheid inderdaad geconfronteerd met een “catastrofe” – miljarden mensen zullen hun levensstandaard zien dalen, en honderden miljoenen mensen in het Zuiden zullen te maken krijgen met grote ontberingen zoals honger of erger. Bijna alle landen van het Zuiden hebben terecht geweigerd de unilaterale sancties van de VS tegen Rusland te steunen. Deze weigering moet worden uitgebreid tot de hele wereld om verdere verwoesting te voorkomen.
In dit artikel, het concept van Global North en Global South wordt gebruikt om een groepering van landen langs sociaal-economische en politieke kenmerken te beschrijven. Het Globale Zuiden is een term die vaak wordt gebruikt om de regio’s van Latijns-Amerika, Azië, Afrika en Oceanië te identificeren.