Open brief van het platform Defend The Defenders aan minister van Buitenlandse Zaken Maxime Prévot
Defend the Defenders: Een brede coalitie van vakbonden, ngo’s en sociale bewegingen viert op de Internationale Dag van de Mensenrechten de solidariteit met mensenrechtenverdedigers.
Elk jaar, op 10 december, vieren we de mensenrechten en zij die ze verdedigen — vaak met gevaar voor eigen leven. 27 jaar geleden nam de VN de Verklaring over Mensenrechtenverdedigers aan om hun werk te beschermen. Toch blijft hun situatie wereldwijd — ook in Europa — zorgwekkend. Overal blijven ze doelwit en worden ze gecriminaliseerd.
Volgens het laatste rapport van Civicus Monitor leeft bijna 72,4% van de wereldbevolking onder omstandigheden van repressie. En volgens Frontline Defenders werden in 2024 wereldwijd 324 mensenrechtenverdedigers vermoord, terwijl willekeurige arrestaties de norm blijven. Daarbovenop heeft de laatste Global Rights Index van het Internationaal Vakverbond aan dat werknemersrechten er in 2024 alweer ernstig op achteruit gegaan zijn, niet alleen in landen in het Globale Zuiden maar evenzeer in de westerse democratieën, inclusief België. In drie op vier landen ter wereld wordt werknemers het recht ontzegd op vrije vereniging en op het organiseren van werknemers in vakbonden, nochtans een democratisch basisrecht, gegarandeerd onder de conventies van de Internationale Arbeidsorganisatie. In 72% van de landen hebben werknemers geen of nauwelijks toegang tot een eerlijke rechtsgang. In een kwart van de wereld worden vakbondsleiders geconfronteerd met fysiek geweld of moeten ze hun actie voor werknemersrechten bekopen met hun leven.
In België worden, terwijl de oproepen van de bevolking om te reageren op de situatie in Palestina toenemen, betogingen gewelddadig onderdrukt, zoals herhaaldelijk het geval was in Antwerpen en Brussel, en worden activisten en organisaties uit het middenveld sterker geviseerd vanwege hun engagement Het geval van Anuna De Wever is daar een tekenend voorbeeld van: vervolgd door de Belgische staat wegens “criminele organisatie” na een actie waarbij een wapenbedrijf dat aan Israël levert werd beklad. Hoewel ze werd vrijgesproken, schept deze gerechtelijke procedure een gevaarlijk precedent. Ze lijkt op een “gag measure” die bedoeld is om hen die het geweld tegen de bevolking van Gaza aanklagen, te intimideren en het zwijgen op te leggen.
In deze context vormt het wetsvoorstel-Quintin, gedragen door minister van Binnenlandse Zaken B. Quintin en minister van Justitie A. Verlinden, een ernstige bedreiging voor onze fundamentele vrijheden. Deze tekst verleent de regering namelijk de bevoegdheid om verenigingen die “storen” willekeurig te ontbinden, zonder dat daarvoor een gerechtelijke beslissing nodig is.
Het gaat om een directe aanval op de vrijheid van vereniging en meningsuiting, het recht om te protesteren en zich te organiseren (vakbonden, ngo’s, burgercollectieven), en op de rechtsstaat, aangezien de politieke macht zich bevoegdheden toeeigent die normaal tot de rechterlijke macht behoren.
In Ecuador heeft de regering de toegang tot gezondheidszorg, onderwijs, openbare diensten en investeringen in infrastructuur opgeofferd op het altaar van de door het IMF opgelegde besparingen. Tegelijkertijd werden de straten gemilitariseerd en werden 11 uitzonderingsstaten uitgeroepen, wat leidde tot wijdverbreide buitengerechtelijke executies, verdwijningen, willekeurige detenties, huiszoekingen en vervolging van tegenstanders en mensenrechtenverdedigers. In september 2025 leidde de stijging van de dieselprijs tot een brede volksmobilisatie onder leiding van de Confederatie van Inheemse Nationaliteiten van Ecuador (Conaie), in samenwerking met andere georganiseerde sociale sectoren (arbeiders, studenten, vrouwen en vakbonden). Deze mobilisaties werden hevig onderdrukt en tot nu toe zijn er al 3 doden, 300 gewonden, 172 arrestaties en 15 verdwijningen gemeld.
In de Filipijnen blijven boerenleiders, vakbondsleden en mensenrechtenverdedigers zich onvermoeibaar inzetten voor een waardig leven, maar ze worden geconfronteerd met bedreigingen, illegale arrestaties en zelfs buitengerechtelijke executies door staatsveiligheidstroepen. Mensen die zich inzetten voor de rechten van anderen worden door de staat als terroristen bestempeld en zijn vaak het slachtoffer van wat men “red-tagging” noemt. Dat betekent dat ze ten onrechte als communistisch worden bestempeld, en dus als vijanden van de staat, wat in sommige gevallen leidt tot buitengerechtelijke executies gepleegd door vigilantegroepen.. Sinds Marcos Jr. in juli 2022 aan de macht kwam, zijn minstens 119 mensen op deze manier omgebracht.
Of het nu in België, Ecuador of de Filipijnen is — er is dringend nood aan echte maatregelen om mensenrechtenverdedigers te beschermen en een halt toe te roepen aan pogingen van regeringen, bedrijven of politieke machten om hen te stigmatiseren of te criminaliseren.
Daarom eisen de organisaties van het platform Defend the Defenders op 10 december van de Belgische regering:
- Dat België het wetsontwerp Quintin intrekt. De rechterlijke macht beschikt vandaag al over alle instrumenten om organisaties of individuen te vervolgen die buiten het wettelijk kader handelen. Deze wet zou enkel leiden tot het buitenspel zetten van de rechterlijke macht en tot het ondermijnen van de scheiding der machten in België.
- Dat België diplomatie en internationale solidariteit centraal stelt in zijn buitenlands beleid en dus zijn diplomatieke dienst versterkt in plaats van te investeren in het leger.
- Dat België doeltreffende beschermingsmechanismen instelt voor mensenrechtenverdedigers in België en wereldwijd, hetzij door het asielrecht te versterken, hetzij door de vrijheid van actie te garanderen, zodat sociale bewegingen hun maatschappelijke rol in alle veiligheid kunnen opnemen.
- Dat België, in overeenstemming met het internationaal recht, alle maatregelen neemt om niet direct of indirect bij te dragen aan schendingen van mensenrechten in de wereld, in het bijzonder in Palestina, de DRC en Soedan
- Dat België mensenrechtenverdedigers, vakbondsleden, ecologisten en sociale bewegingen verdedigt in zijn contacten met regeringen wereldwijd, om zo beter bescherming te bieden aan mensenrechtenverdedigers en sociale organisaties die opkomen voor de meest kwetsbare
- Dat België de rond zorgplicht (devoir de vigilance) versterkt, zowel op Belgisch niveau als op het niveau van de Europese Unie en de Verenigde Naties, zodat alle bedrijven die verantwoordelijk zijn voor of medeplichtig zijn aan mensenrechtenschendingen worden vervolgd en berecht.
Ondertekenende organisaties:
ABVV
ACV
Intal
Jeune CSC
Jeune FGTB
Quinoa
Viva Salud
Vrede Vzw